هویت قدیمی تهران پارکینگ شد/تبدیل اتاق کمال‌الملک به غرفه نگهبانی

به گزارش خبرنگار مهر، قدیمی‌ترین موزه تهران با نام موزه هنرهای ملی اولین مقصد تهران‌گردان بود.

منیر دارابی، کارشناس موزه با اشاره به اینکه سال تاسیس این موزه ۱۳۰۹ بوده است، گفت: این موزه در ابتدا حوض‌خانه باغ نگارستان بوده است. نام میدان بهارستان در ابتدا نگارستان بوده و از میدان تا خیابان هدایت به‌طور کامل باغ نگارستان نامیده می‌شد.

این کارشناس موزه افزود: متاسفانه سال‌ها بعد این باغ دو تکه شد و قسمت بالایی آن برای مدت طولانی تبدیل به تالار عروسی شد.

وی ادامه داد: در سمت دیگر باغ بهارستان منزل سپهسالار بود و باغی به نام بهارستان که بعدها به مرکز سیاسی بدل شد و نام میدان بهارستان از آن گرفته شده است.

دارابی با اشاره به اینکه قدمت ساختمان ۲۰۰ ساله است، تصریح کرد: عبدالله خان اصفهانی معمار حوض‌خانه بود و در معماری آن تلفیق هنر غربی و هنر ایرانی دیده می‌شود.

این کارشناس موزه با اشاره به این مطلب که بسیاری از آثار این موزه توسط هنرمندانی طراحی شده که در کارگاه‌های سنتی همجوار موزه بوده‌اند، اظهار کرد: متاسفانه همه این کارگاه‌های سنتی تخریب و تبدیل به پارکینگ شده‌اند.

وی با اشاره به تنها منبر معرق در موزه هنرهای ملی توضیح داد: این موزه به پیشنهاد شهید بهشتی در سال ۱۳۴۰ ساخته شد و طراحی و اجرای آن هشت سال به‌طول انجامید. قرار بود این منبر به عنوان نماد هنر ایرانی در مسجد هامبورگ قرار بگیرد، اما بعدها به دلیل حوادث سیاسی و سپس انقلاب، این منبر در این مکان ماند.

اتاق کار کمال‌الملک تبدیل به غرفه نگهبانی و بانک شد

منیر دارابی در ادامه با اشاره به اینکه تنها وزارتخانه‌ای که از ابتدا یعنی سال ۱۳۰۹ در ورودی آن تغییر نکرده، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

این کارشناس موزه افزود: اتاق کار کمال‌الملک چسبیده به در ورودی بود که بخشی از آن تبدیل به نگهبانی و بخشی دیگر تبدیل به بانک شده است.

فعالیت هزار قهوه‌خانه مجوزدار در تهران

تیم تهران‌گردی در ادامه به ساختمان صنف قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌داران تهران رفت.

محسن نظری، رئیس صنف با اشاره به فعالیت هزار قهوه‌خانه و سفره‌خانه در تهران خاطرنشان کرد: دریافت مجوز برای  ۳۰۰ سفره‌خانه نیز در دست اقدام است.

در ادامه احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران با اشاره به سه حوزه فعالیت قهوه‌خانه‌ها گفت: برخی قهوه‌خانه‌ها محلی بودند و محل تجمع افراد محله. برخی صنفی بودند مانند صنف بناها در ناصرخسرو یا قهوه‌خانه صنف گچ‌کارها در چهارراه حسن‌آباد. این قهوه‌خانه‌ها مانند اتحادیه عمل می‌کردند.

وی با اشاره به قهوه‌خانه‌های قومی نیز توضیح داد: قهوه‌خانه‌هایی مانند خراسانی‌ها یا لرها محل تجمع قومیت‌ها بود و افراد با مراجعه به آنجا آدرس می‌گرفتند، از احوال اقوام خود مطلع می‌شدند و...

مسجدجامعی تاکید کرد: در واقع هر کدام از قهوه‌خانه‌ها یک کارکردی داشت و صرفا محل قلیان کشیدن و چای خوردن نبود. در بسیاری از این قهوه‌خانه‌ها پرده‌خوانی، شعرخوانی و شاهنامه‌خوانی صورت می‌گرفت. در حقیقت کارکردی مانند خانه فرهنگ امروز داشتند.

همچنین روح‌الله خوبان از اعضای هیات مدیره این اتحادیه، با بیان اینکه ترکیه قلیان را به نفع خود ثبت جهانی کرده است، پیشنهاد داد: قهوه‌خانه یک فرهنگ است که باید توسط سازمان میراث فرهنگی پیگیری‌هایی بابت ثبت جهانی آن در یونسکو صورت بگیرد. چراکه براساس اسناد موجود قهوه‌خانه دارای تاریخ 500 ساله و قلیان نیز دارای قدمت 450 سال است اما متاسفانه به دلیل کوتاهی‌های انجام گرفته قلیان به نام ترکیه ثبت شده است و حالا پیگیر ثبت قهوه‌خانه به نام ایران هستیم.

احمد مسجدجامعی با بیان اینکه برای ثبت جهانی قهوه‌خانه به اتحادیه مربوطه کمک خواهد کرد عنوان کرد: با استفاده از نظر کارشناسان خبره می‌توانیم درخواست شما برای ثبت جهانی قهوه‌خانه را انجام دهیم و درخصوص طی مراحل اداری نیز به شما کمک خواهیم کرد.

عضو شورای اسلامی شهر تهران، در ادامه تهرانگردی خود از خانه‌ای متروکه که از سوی متولیان آن منتسب به کمال‌الملک، معرفی شد بازدید کرد و ضمن ابراز تاسف از تخریب این خانه گفت: این خانه در اختیار بانک مرکزی قرار دارد. گفتنی است این عمارت منتسب به کمال‌الملک پس از مدتی به مهدکودک تبدیل شد و پس از آن در اختیار بانک مرکزی قرار گرفت.

تهرانگردان مجلس نشین شدند

مسجدجامعی در ادامه پس ازبازدید از محدوده سابق کافه لوقانطه و منزل حسین خواجه نوری وزیر دارایی رضاشاه، به موزه مجلس رفت. او با بیان اینکه در ابتدا مجسمه‌های شیرهای شمشیربه دست که در حال حاضر در جلوی موزه مجلس کاشته شده است، در گذشته بر روی ستون‌های اصلی مجلس قرار داشت، گفت: پس از مدتی شیرها برداشته و بر روی زمین قرار می‌گیرند. سر دری هم با عنوان «عدل مظفر» بود که ریخته شد اما امروز با همت عبدالحسین حائری رئیس سابق کتابخانه مجلس شورای اسلامی، در موزه مجلس نگهداری می‌شود.

عضو شورای اسلامی شهر تهران، به تاریخچه ساخت این ساختمان اشاره و توضیح داد: تاریخچه این ساختمان به دوره قاجار برمی‌گردد. میرزا حسین سپهسالار اینجا را به عنوان خانه خود ساخته بود که بعد از فوت او، در اواخر دوره مظفرالدین شاه و پس از صدور حکم مشروطه، این محل ساختمان مجلس شورای ملی می شود.

او با بیان اینکه اینجا سه بار دستخوش آتش سوزی قرار گرفته یک بار در دوره قاجار، یک بار در دوره پهلوی و بار دیگر پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تصریح کرد: 24 دوره از مجلس شورای ملی در این محل برگزار شد و پس از انقلاب، تا دوره ششم، مجلس شورای اسلامی در ساختمان مجلس سنا تشکیل شد و سپس به میدان بهارستان بازگشت.

مسجد جامعی با بیان اینکه کتابخانه مجلس منبع غنی از نسخ خطی و کتاب‌های منتشر شده است، اظهار کرد: در حوزه مطبوعات دوره مشروطه کتابخانه ملی، منابع خوب و قابل اتکایی دارد که در این سال‌ها توجه زیادی را می‌طلبید.

سپس عضو شورای اسلامی شهر تهران و تهرانگردان، از صحن قدیمی شورای ملی بازدید کرده و به یاد نمایندگان واقعی مردم همچون آیت الله مدرس، عکس یادگاری انداختند.

وزیر سابق ارشاد، ادامه داد: احمدشاه قاجار در زمان به سلطنت رسیدن خود، دوران طفولیت خود را طی می‌کرد و زمانی که به مجلس می‌آمد، صندلی کوچکی که به قد و قامت او بخورد، داشت که بر روی آن می‌نشست اما جای این صندلی در موزه مجلس قدیم خالی است. تهرانگردان سپس از بخش‌های مختلف این موزه که تاریخ مجلس ایران را نشان می‌داد، بازدید کردند.

دومین مدرسه قدیمی تهران

مسجدجامعی در ادامه تهرانگردی خود از دبیرستان علمیه واقع در خیابان جمهوری نرسیده به میدان بهارستان بازدید کرد. او با بیان اینکه این مدرسه 170 سال قدمت دارد اما هیچ گونه آثار هویتی قدیمی در آن دیده نمی‌شود، گفت: این مدرسه پس از مشروطه توسط خیرین مدرسه‌ساز ایجاد شده است؛ چراکه در آن زمان دارالفنون برای افراد ثروتمند بود و بر همین اساس خیرین بر آن شدند تا برای افراد طبقات معمولی مدرسه‌ای بسازند که این مدرسه ساخته شد و مورد استقبال زیادی نیز واقع شد.

عضو شورای اسلامی شهر تهران، تصریح کرد: خیرین در ایجاد این مدرسه نقش زیادی داشتند، اما متاسفانه با اینکه 170 سال از قدمت این مدرسه می‌گذرد، نتوانسته هویت تاریخی خود را حفظ کند و روح تاریخی در این مدرسه نیست و باید شهرداری تهران برای این مدرسه فکری کند.

مسجد جامعی ادامه داد: مکان مدرسه علمیه بارها تغییر پیدا کرده و پیش از این مدرسه پشت مجلس واقع بود اما در اوایل دهه 80 شمسی از آنجا منتقل و به مکان فعلی آمد. بنایی که امروزه در اختیار این مدرسه قرار گرفته در گذشته مدرسه دخترانه شاهدخت بود و بعد به شریعتی تغییر نام داد و امروز به دبیرستان علمیه شناخته می‌شود.

او با بیان اینکه در این مدرسه افرادی چون صادق هدایت، بنی صدر، هویدا،محمد مهران، علامحسین رهنما و بسیاری از چهره های دیگر، تحصیل می‌کردند خاطرنشان کرد: اسناد و کارنامه‌های تمام دانش‌آموزان در بایگانی این مدرسه موجود است اما متاسفانه نمی توانیم از آنها بازدیدی داشته باشیم.

موزه صبا و اولین موزه مردم‌شناسی اقوام

در ادامه تهرانگردان با حضور در خانه موزه ابوالحسن صبا از نزدیک با موزه و آثار این موسیقیدان برجسته آشنا شدند. به گفته مسئولان، این موزه در سال 1353 به عنوان اولین موزه بیوگرافیک ایران، افتتاح شد. از سال 1380 به دلیل مرمت و مشکلاتی که داشت بسته شد و در نهایت با کمک میراث فرهنگی و وزارت ارشاد، در سال 1388 بازسازی و بازگشایی شد که ورود برای همه بازدید کنندگان رایگان است.

مسجد جامعی در بازدید از این موزه، گفت: این مکان منزل خاندان صبا است که یکی از محافل مهم هنری و ادبی زمان خود بود و تصاویر و وسایل این خاندان به ویژه ابوالحسن صبا در آن نگهداری می‌شود.

او با بیان اینکه منتخب اسفندیاری همسر صبا در خیاطی و دوزندگی بسیار صاحب سبک و نام بوده است اما متاسفانه اسمی از این فرد در تاریخ وجود ندارد، گفت: منتخب اسفندیاری اولین موزه مردم‌شناسی اقوام را با طراحی و دوزندگی لباس‌های محلی ایرانیان ایجاد کرده است به گونه‌ای اما متاسفانه هیچ‌گونه تصویر و اطلاعاتی در مورد وی وجود ندارد.

تهرانگردان در ادامه پس از بازدید از سقاخانه آیینه تهران که قدمتی بیش از یک قرن دارد، به منزل شهید یوسف حاج محمد جوادی، که از دوستان دوران مدرسه‌ مسجد جامعی بود رفتند و ضمن دلجویی از خانواده این شهید بزرگوار، با آنان دیدار کردند عمارت مسعودیه آخرین محلی بود که تهرانگردان و احمد مسجد جامعی به آنجا رفتند و از بخش‌های مختلف آن دیدن کردند.